Minh bạch thị trường gas: Vẫn là bài toán khó

 

Ngay đầu tháng 9, giá gas bán lẻ trên thị trường đã đồng loạt tăng thêm 4.250 đồng/kg, tương đương 51.000 đồng/bình 12 kg. Nguyên nhân khiến giá gas tăng vẫn do ảnh hưởng của đà tăng giá gas thế giới, khi giá gas thế giới tăng thêm 175 USD/tấn so với đầu tháng 8, ở mức 950 USD/tấn. Như vậy, trong 2 tháng liên tiếp (8 và 9), giá gas đã được điều chỉnh tăng 2 lần với mức tăng dao động từ 103.000-106.000 đồng/bình 12kg tùy hãng. Xét một cách tổng quát từ đầu năm tới nay, giá gas đã được điều chỉnh lên xuống 11 lần, trong đó có 7 lần tăng giá với mức tăng tổng cộng lên tới 240.000 đồng/bình 12kg và 4 lần giảm giá với mức giảm tổng cộng 163.000 đồng/bình 12 kg. Tính chung, giá gas đã tăng 77.000 đồng/bình 12 kg.

 

Tuy nhiên, nếu giá gas trong nước chỉ đơn giản tăng theo đà thế giới thì câu chuyện này đã không khiến NTD bức xúc đến thế. Điều đáng nói là, đây chỉ là giá được niêm yết tại các công ty kinh doanh mặt hàng gas. Còn trên thực tế, qua hệ thống phân phối, các đại lý bán lẻ, giá gas lại một lần nữa tăng thêm. Thậm chí, giá gas dù cùng một hãng song ở các đại lý khác nhau và ở những khu vực khác nhau cũng có sự chênh lệch. Chẳng hạn, đại lý gas ở Định Công (Hà Nội) niêm yết mức giá 415.000 đồng/bình 12kg trong khi ở khu vực Cầu Giấy lại có giá 430.000 đồng/bình 12kg. Gas Ngọn lửa thần có giá 440.000 đồng/bình 12kg trong khi Gas Lửa xanh vẫn giữ uy tín của mình với mức giá hữu nghị 410.000 đồng/bình 12kg. Bởi vậy, khi thông tin giá gas thế giới tiếp tục tăng đã thực sự làm NTD hoang mang.

 

 

 

Gần đây nhất, Sở Tài chính TP. Hồ Chí Minh đã có văn bản kiến nghị về những bất hợp lý trong việc quản lý giá gas theo Thông tư 22/2010/TT-BTC. Theo sở này, quy định của Chính phủ nêu rõ, giá gas trong nước phụ thuộc giá gas thế giới nên sở không kiểm soát giá bán ra. Giá bán chỉ được quyết định tăng hay giảm vào đầu mỗi tháng khi giá gas thế giới công bố. Vì vậy, việc giá gas trong nước điều tiết theo giá thế giới như hiện nay chỉ mang lại lợi ích cho một số nhà kinh doanh mà không giúp bình ổn thị trường gas, do sự chênh lệch cước vận chuyển, bảo hiểm hàng hóa nhập khẩu... không được trừ vào giá bán. Để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh và tránh rủi ro, chống liên kết trong khâu định giá, Nhà nước cần mở rộng đối tượng tham gia đấu thầu trực tiếp toàn bộ sản lượng gas trong nước. Không nên để một vài doanh nghiệp đầu mối chi phối thị trường và để doanh nghiệp sản xuất trong nước xác định giá bán nhằm có mức giá hợp lý đến tay NTD.

 

TS Nguyễn Minh Phong cho rằng, việc giá gas tăng theo đà tăng thế giới là chuyện tất yếu. Nhưng điều đáng nói là thị trường đang tồn tại sự chi phối của lợi ích nhóm, có sự làm giá nhất định. Đó là lợi ích nhóm liên kết giữa các công ty gas và các đại lý bán lẻ. Theo lẽ thường, khi người cung cấp bán cho đại lý hoàn toàn có quyền yêu cầu phải bán đúng giá thì mới tiếp tục cung cấp hàng hóa.

 

Thị trường gas cũng có những nét tương đồng thị trường xăng dầu, tức là cũng thuộc diện độc quyền. Song, mặt hàng gas do được vận hành theo cơ chế thị trường, được quản lý nhưng lại lỏng hơn, nếu không muốn nói là hầu như thả nổi trên thị trường, nên vừa độc quyền vừa có sự cạnh tranh tự do. Do đó, tiến tới minh bạch thị trường này là điều không dễ dàng. Và điều khó nhất ở đây là các đại lý bán lẻ hiện nay hoạt động không đúng nghĩa là đại lý. Để hướng tới tính minh bạch, chúng ta chỉ có một cách duy nhất là những quy định liên quan đến đại lý cần được điều chỉnh theo hướng tạo dựng các đại lý đúng nghĩa. Phải khắc phục sự mập mờ hiện nay là giá không phải của công ty gas mà của các đại lý bán lẻ tự định ra.